Melek
Psikoloji hakkında bildiğimiz pek çok şey (de) muhtemelen yanlış.
Alanında ikinci olan büyük bir araştırma girişimi, 28 ünlü klasik psikoloji deneyini yeniden yapmayı denedi. Ancak Advances in Methods and Practices in Psychological Science dergisinde geçtiğimiz günlerde yayınlanan araştırmaya göre, bu 28 deneyden yalnızca 14’ü geçmiştekiyle aynı sonuçları verdi.
Son birkaç yıldır, psikoloji araştırmalarında dünya liderleri, kendi alanlarında büyüyen bir skandalı araştırmak için çabalıyorlardı: Birçok bilim insanının büyük çabalarına rağmen, dönüm noktası niteliğindeki psikolojik deneylerin pek çok ana bulgusu tekrarlanamamıştır. Başka bir deyişle, bu araştırmacılar tarafından zihnin içyüzü hakkında keşfedilen bulgular tamamen geçersiz olabilir – ama kimin hangi konuda yanıldığını söylemek zor.
İkinci Deneme
İşte bu yüzden birçok bilim insanı klasik deneyleri yinelemek için çabalıyor – aynı sonuçlara ulaşıp ulaşmadıklarını görmek için kendi koşullarını ve metodolojilerini yeniden oluşturuyorlar – ve neden bazı çalışmalar yeni keşiflerin yolunu açarken, bazılarının açmadığı konusunda yeniden inceleme yapıyorlar.
Yeni çalışma bu 28 araştırmayı, başlangıçtaki bulguları çağdaş bilim adamlarının keşfettikleriyle kıyaslayıp karşılaştırarak, birer birer masaya yatırıyor. Örneğin, 2007’de incelemeye alınan ”Vagon Problemi” – daha önce de olduğu gibi, çoğu insan bir vagonun beş kişinin üzerine doğru ilerlemesini önlemek için bir kişiyi raylara itmeyi reddediyordu.
Modern psikolojik araştırmaya dair ortak bir eleştiri, katılımcıların ”WEIRD” (tek tip) olma eğilimine yöneliktir – bu, araştırmacıların Batılı, eğitimli, endüstrileşmiş, zengin ve demokratik toplumları tanımlamak için kullandığı bir terim. Birçok profesör, çalışmalarına katılımcı olarak üniversite öğrencilerini dahil eder. Ancak, 2014 yılında başlayan ve dünyanın her yerinden 60’ın üzerinde laboratuvarın katıldığı, mevcut bilimsel literatürü tekrarlamaya yönelik bu yeni büyük çaplı girişim, farklı örnek veya gruplardan oluşan katılımcılar arasında çok az fark saptadı.
Sınav Geçilemedi
Bilim insanları bir çalışmayı tekrarlayamadıklarını gördüklerinde – ki yine belirtiyoruz, inceledikleri deneylerin yarısında bu gerçekleşti – bu sonuçların, deneyin nerede yürütüldüğünden ya da hangi örneklemle yapıldığından bağımsız olarak tekrarlanamadığını fark ettiler. Eğer tekrarlanabilirlik gerçekten katılımcıların tek tipliğine bağlı olsaydı, o zaman farklı laboratuvarlar arasında rastgele ve yüzeysel başarıya ve başarısızlığa ulaşılırdı.
Geçmişte alınanlarla aynı sonuçlara ulaşmaya yönelik her çaba başarısız olduğundan, bu 14 çalışmanın bulguları ve bilim adamlarının insan zihni hakkında keşfettiğini iddia ettiği şeyler tamamen geçersiz olabilir.
Kaynak: Futurism & Center for Open Science
